Petnjica je gradsko naselje u Gornjem Bihoru i administrativno središte istoimene opštine, koja zahvata površinu od 173 km². Smještena je u sjeveroistočnom dijelu Crne Gore, odnosno u crnogorskom dijelu regije Sandžak. Od Berana je udaljena 17 km, od Rožaja 24 km, od Bijelog Polja 30 km i od Tutina 35 km. Petnjički kraj čini 26 sela i 3 zaseoka.
Petnjica je staro naselje koje se razvilo u ravni s obje strane rječice Popče, ali se njegovo ime u istorijskim izvorima javlja tek 1571. godine. Smatra se da je ime dobila po pećinama koje se nalaze u okolini. Zbog svog povoljnog geografskog položaja i saobraćajnih veza, kontinuitet stanovništva na ovom području nije se prekidao. Intenzivnije naseljavanje Petnjice započelo je krajem XVII i u prvoj polovini XVIII vijeka kada je, najvjerovatnije, tu izgrađena džamija, koja je do naših dana ostala simbol ovog mjesta i kao takva našla svoje mjesto na savremenom grbu ovog naselja.
Petnjički kraj je kraj sa dugom tradicijom i u pogledu obrazovanja njegove mladeži. U vrijeme osmanske dominacije, kada su postojale vjerske škole, mladići iz petničkog kraja su se obrazovali u gradskim centrima u okolini, među kojima su samo rijetki imali privilegiju da upoznaju i život prijestonog Istanbula. Jedan broj mladića se u međuratnom periodu obrazovao i na Velikoj medresi kralja Aleksandra u Skoplju. Iz tih redova ponikli su i značajni revolucionari iz petnjičkog kraja poput braće Adrović (Mahmut i Sabit), zatim braće Hodžić, uz koje treba spomenuti i Rada Prelevića.Ovo naselje je uglavnom naseljeno Bošnjacima (prema popisu iz 2003. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
Izvor: Radio Petnjica
Petnjica je opština u Crnoj Gori koja ima bogatu istoriju i kulturnu baštinu, uključujući i značajan broj džamija. Mnoge od ovih džamija datiraju iz perioda osmanske vladavine, kada je Islam postao dominantna religija u ovom delu Balkana. U Petnjici se može naći nekoliko džamija koje su i kulturne i verske znamenitosti, a mnoge od njih imaju i značajnu arhitektonsku vrednost.Adnanova džamija u Vrbici. Izgrađena je 1996. Vakifi džamije bili su braća Esad, Refik i Rifat Tiganj. Od pratećih objekata, džamija ima abdesthanu i šadrvan. U džamiji se klanjaju samo teravije.
Džamije u opštini Petnjica
Džamija Kalica
Džamija u Kalici (Petnjica) je lokalna bogomolja koja pripada mreži džamija u Bihoru i ima značajnu ulogu u vjerskom i društvenom životu mještana.
Osnovne karakteristike
• Džamija se nalazi u naselju Kalica u opštini Petnjica.
• Ona je jedna od 12 džamija na području Petnjice, što pokazuje koliko je ovaj kraj bogat vjerskim objektima.
• Za razliku od poznatije trospratne džamije u centru Petnjice, džamija u Kalici je manja i skromnija, ali jednako važna za lokalnu zajednicu.
Značaj za mještane
• Džamija u Kalici je mjesto okupljanja vjernika, posebno tokom džuma-namaza, ramazanskih večeri i bajramskih svečanosti.
• Ona je i centar društvenog života – mjesto gdje se ljudi sastaju, razgovaraju i učvršćuju zajedničke vrijednosti.
• Posebno je važna za očuvanje identiteta i tradicije u ovom dijelu Bihora.
Kulturni kontekst
• Džamije u Petnjici, pa i ona u Kalici, nisu samo bogomolje, već i simboli kontinuiteta vjere i zajedništva.
• Svaka džamija u ovom kraju ima svoju priču, a džamija u Kalici se vezuje za lokalne porodice i vakife koji su je podigli i održavali.
• Time ona postaje dio šireg mozaika kulturne baštine Petnjice.
Džamija Savinbor
Džamija u Savinboru je jedna od značajnih bogomolja u opštini Petnjica, koja se ubraja u važne simbole vjere i identiteta lokalne zajednice. Njena uloga nije samo religijska, već i kulturna – ona je mjesto okupljanja, tradicije i kontinuiteta života u Bihoru.
Istorijski kontekst
• Savinbor je jedno od sela u opštini Petnjica, poznato po svojoj živopisnoj prirodi i bogatoj tradiciji.
• Džamija u Savinboru podignuta je da zadovolji potrebe lokalnog stanovništva, koje je kroz vijekove čuvalo islamsku vjeru i običaje.
• Kao i druge džamije u Bihoru, ona je građena u skladu sa lokalnim graditeljskim stilom – jednostavna, funkcionalna, ali istovremeno skladna s prirodnim okruženjem.
Arhitektura i značaj
• Džamija je skromnijih dimenzija u odnosu na monumentalnu Petnjičku džamiju, ali ima veliku vrijednost za svoje selo.
• Građena je od tradicionalnih materijala, sa drvenim elementima i krovom prilagođenim klimatskim uslovima.
• Minaret, iako jednostavan, predstavlja prepoznatljiv simbol vjere i vidljiv je iz okolnih krajeva.
Društvena i kulturna uloga
• Džamija u Savinboru je mjesto gdje se zajednica okuplja ne samo radi molitve, već i radi razgovora, dogovora i očuvanja običaja.
• Tokom ramazana i bajramskih praznika, ona postaje središte života sela.
• Njena prisutnost svjedoči o kontinuitetu islamske tradicije u Bihoru i doprinosi očuvanju identiteta lokalnog stanovništva.
Značaj u širem kontekstu
• Džamije poput ove u Savinboru čine mrežu bogomolja koje su kroz vijekove održavale vjeru i zajedništvo u Petnjici.
• One su tihi svjedoci istorije – od osmanskog perioda, preko izazova 20. vijeka, pa sve do današnjeg vremena kada se obnavljaju i čuvaju kao kulturna baština.
Džamija Vrševo
Džamija u Vrševu je relativno nova bogomolja u opštini Petnjica, izgrađena krajem 20. i početkom 21. vijeka, koja danas predstavlja važno vjersko i kulturno središte lokalne zajednice.
Istorijat
• Prvi radovi na izgradnji džamije u Vrševu započeti su krajem aprila 1997. godine, na zemljištu Hajdarpašić Murata.
• Tom prilikom je proučena temeljska dova, kojoj je prisustvovalo oko 500 vjernika iz Gornjeg Bihora i šire, zajedno sa tadašnjim reisom Crne Gore Hadži Idrisom Demirovićem i glavnim imamom Husinom Ramčilovićem.
• Džamija je svečano otvorena 29. jula 2008. godine, uz prisustvo velikog broja mještana i gostiju.
• Prvi ezan sa novoizgrađene munare proučio je Enis ef. Klimenta.
Arhitektura
• Džamija se nalazi oko 5500 metara s desne strane seoskog puta Petnjica – Goduša.
• Osnova džamije je pravougaona, dimenzija 12 x 10 metara.
• Objekat ima dvije etaže prozora i veliku kupolu sa šest prozora. Ukupno je ugrađeno 19 prozora, pravougaonog oblika sa polukružnim završetkom.
• Do kupole je izgrađena dobrovoljnim radnim akcijama mještana, što svjedoči o zajedničkom zalaganju i solidarnosti.
Društvena uloga
• U džamiji se obavlja pet dnevnih namaza i svi propisani vjerski obredi.
• Mektebska nastava održava se dva dana sedmično – subotom i nedjeljom.
• Ona je postala mjesto okupljanja, učenja i očuvanja vjere, ali i simbol zajedništva i identiteta Vrševa.
Značaj
• Džamija u Vrševu je primjer novije gradnje u Bihoru, koja pokazuje kako se tradicija nastavlja i u savremenom vremenu.
• Njena izgradnja je rezultat dobrovoljnog rada i donacija, što je tipično za mnoge džamije u ovom kraju.
• Ona je danas neizostavan dio vjerskog i kulturnog pejzaža Petnjice.
Džamija Vrbica
Džamija u Vrbici je jedna od seoskih džamija u opštini Petnjica, koja ima značajnu ulogu u vjerskom i društvenom životu lokalne zajednice. O njoj nema toliko detaljnih podataka u javnim izvorima kao o Petnjičkoj džamiji, ali se zna da je dio mreže džamija koje svjedoče o kontinuitetu islamske tradicije u Bihoru.
Istorijski kontekst
• Vrbica je jedno od sela u opštini Petnjica, gdje je džamija podignuta da zadovolji potrebe lokalnog stanovništva.
• Kao i druge džamije u okolnim selima (Vrševo, Tucanje, Savinbor), i ova je nastala zahvaljujući dobrovoljnom radu i donacijama mještana.
• Džamija u Vrbici se uklapa u širi obrazac gradnje džamija u Bihoru: skromne dimenzije, ali sa velikim značajem za zajednicu.
Arhitektura
• Nema dostupnih preciznih podataka o dimenzijama i godini gradnje džamije u Vrbici.
• Prema lokalnim svjedočenjima, riječ je o jednostavnoj seoskoj džamiji, građena od tradicionalnih materijala, sa minaretom koji je simbol vjere i identiteta sela.
• Kao i druge džamije u ovom kraju, vjerovatno je prošla kroz faze obnove i prilagođavanja potrebama vjernika.
Društvena uloga
• Džamija u Vrbici je mjesto okupljanja vjernika, gdje se obavljaju dnevni namazi, džuma, ramazanske teravije i bajramski obredi.
• Ona ima i edukativnu funkciju, jer se u njoj održava mektebska nastava za djecu.
• Tokom vjerskih praznika postaje središte društvenog života sela.
Značaj u kontekstu Petnjice
• Džamija u Vrbici je dio mreže džamija u Petnjici, koje zajedno čine bogatu vjersku infrastrukturu ovog kraja.
• Iako nije monumentalna kao Petnjička džamija (jedina troetažna džamija u Crnoj Gori, nastala krajem 17. vijeka), džamija u Vrbici ima lokalni značaj jer čuva vjeru i tradiciju sela.
• Njena vrijednost je u tome što svjedoči o zajedništvu mještana i njihovoj posvećenosti očuvanju islamske tradicije.
Džamija Tucanje
Džamija u Tucanjama je jedna od najnovijih džamija u opštini Petnjica, izgrađena zahvaljujući zajedničkom zalaganju mještana i Islamske zajednice. Ona je danas aktivna bogomolja i okupljalište vjernika, posebno tokom ramazana i bajramskih praznika.
Istorijat
• Kamen temeljac za džamiju u Tucanjama postavljen je 10. maja 2016. godine, uz prisustvo reisa Islamske zajednice u Crnoj Gori Rifata ef. Fejzića.
• Zemljište i porodičnu kuću za izgradnju džamije poklonila je porodica Šabotić, koja je prostor prenijela u vlasništvo Medžlisa IZ Petnjica.
• Odbor za gradnju, na čelu sa Mulem Šabotićem, koordinirao je radove, a do tada je prikupljeno oko 50.000 eura za izgradnju.
Savremena funkcija
• Nova džamija u Tucanjama je u funkciji od marta 2023. godine, kada su vjernici prvi put klanjali teraviju i iftarili u njenim prostorijama.
• Iako još nije bila svečano otvorena, džamija je odmah počela da okuplja vjernike, a prisustvovali su predsjednik Medžlisa IZ Petnjica, svi imami iz tog kraja, kao i hafiz Mervan Muhamedi.
Društveni značaj
• Džamija u Tucanjama je simbol zajedništva i solidarnosti mještana, jer je nastala kroz donacije i dobrovoljni rad.
Džamija Bor
Džamija u Boru (selo Bor, opština Petnjica) spada u mrežu seoskih džamija koje su nastale zahvaljujući zajedničkom zalaganju mještana i Islamske zajednice. Ona je, kao i džamije u Vrbici, Vrševu ili Tucanjama, važan dio vjerskog i kulturnog identiteta Bihora.
Istorijski kontekst
• Bor je jedno od manjih sela u Petnjici, a džamija je podignuta da zadovolji potrebe lokalnog stanovništva.
•Kao i druge džamije u ovom kraju, gradnja je bila zasnovana na dobrovoljnim prilozima i radnim akcijama mještana.
• Precizni podaci o godini gradnje nisu široko dostupni, ali se zna da je džamija aktivna i da se u njoj redovno obavljaju vjerski obredi.
Arhitektura
• Džamija u Boru je skromnog seoskog tipa, prilagođena broju vjernika u selu.
• Građena je od tradicionalnih materijala, sa jednostavnim minaretom koji je prepoznatljiv simbol sela.
• Kao i druge džamije u Petnjici, vjerovatno je prošla kroz faze obnove i prilagođavanja potrebama zajednice.
Društvena uloga
• Ona je mjesto okupljanja vjernika, gdje se obavljaju dnevni namazi, džuma, ramazanske teravije i bajramski obredi.
• Džamija ima i edukativnu funkciju, jer se u njoj održava mektebska nastava za djecu.
• Tokom vjerskih praznika postaje središte društvenog života sela.
Značaj u kontekstu Petnjice
• Džamija u Boru je dio šire mreže džamija u Petnjici, koje zajedno čuvaju islamsku tradiciju i identitet Bihora.
• Iako nije monumentalna kao Petnjička džamija, ona ima lokalni značaj jer svjedoči o zajedništvu i posvećenosti mještana vjeri.
Džamija Dobrodole
Džamija u Dobrodolu (selo Dobrodole, opština Petnjica) spada u mrežu seoskih džamija koje su nastale zahvaljujući zajedničkom zalaganju mještana i Islamske zajednice. Ona je, kao i džamije u Boru, Vrbici, Vrševo ili Tucanjama, važan dio vjerskog i kulturnog identiteta Bihora.
Istorijski kontekst
• Dobrodole je jedno od manjih sela u Petnjici, a džamija je podignuta da zadovolji potrebe lokalnog stanovništva.
• Kao i u drugim selima, gradnja džamije bila je zasnovana na dobrovoljnim prilozima i radnim akcijama mještana.
• Precizni podaci o godini gradnje nisu široko dostupni, ali se zna da je džamija aktivna i da se u njoj redovno obavljaju vjerski obredi.
Arhitektura
• Džamija u Dobrodolu je skromnog seoskog tipa, prilagođena broju vjernika u selu.
• Građena je od tradicionalnih materijala, sa jednostavnim minaretom koji je prepoznatljiv simbol sela.
• Kao i druge džamije u Petnjici, vjerovatno je prošla kroz faze obnove i prilagođavanja potrebama zajednice.
Društvena uloga
• Ona je mjesto okupljanja vjernika, gdje se obavljaju dnevni namazi, džuma, ramazanske teravije i bajramski obredi.
• Džamija ima i edukativnu funkciju, jer se u njoj održava mektebska nastava za djecu.
• Tokom vjerskih praznika postaje središte društvenog života sela.
Značaj u kontekstu Petnjice
• Džamija u Dobrodolu je dio šire mreže džamija u Petnjici, koje zajedno čuvaju islamsku tradiciju i identitet Bihora.
• Iako nije monumentalna kao Petnjička džamija, ona ima lokalni značaj jer svjedoči o zajedništvu i posvećenosti mještana vjeri.
Džamija Murovac
Džamija u Murovcu (selo Murovac, opština Petnjica) spada u mrežu seoskih džamija koje su nastale zahvaljujući zajedničkom zalaganju mještana i Islamske zajednice. Ona je, kao i džamije u Dobrodolu, Boru, Vrbici ili Savinboru, važan dio vjerskog i kulturnog identiteta Bihora.
Istorijski kontekst
• Murovac je jedno od manjih sela u Petnjici, a džamija je podignuta da zadovolji potrebe lokalnog stanovništva.
• Kao i u drugim selima, gradnja džamije bila je zasnovana na dobrovoljnim prilozima i radnim akcijama mještana.
• Precizni podaci o godini gradnje nisu široko dostupni, ali se zna da je džamija aktivna i da se u njoj redovno obavljaju vjerski obredi.
Arhitektura
• Džamija u Murovcu je skromnog seoskog tipa, prilagođena broju vjernika u selu.
• Građena je od tradicionalnih materijala, sa jednostavnim minaretom koji je prepoznatljiv simbol sela.
• Kao i druge džamije u ovom kraju, vjerovatno je prošla kroz faze obnove i prilagođavanja potrebama zajednice.
Društvena uloga
• Ona je mjesto okupljanja vjernika, gdje se obavljaju dnevni namazi, džuma, ramazanske teravije i bajramski obredi.
• Džamija ima i edukativnu funkciju, jer se u njoj održava mektebska nastava za djecu.
• Tokom vjerskih praznika postaje središte društvenog života sela.
Značaj u kontekstu Petnjice
• Džamija u Murovcu je dio šire mreže džamija u Petnjici, koje zajedno čuvaju islamsku tradiciju i identitet Bihora.
• Iako nije monumentalna kao Petnjička džamija, ona ima lokalni značaj jer svjedoči o zajedništvu i posvećenosti mještana vjeri.
Sajt izradio: Larisa Osmanović
Odabir sadržaja: Dijana Duraković
Iznijeti stavovi su isključivo odgovornost autora i/ili izdavača i nužno ne izražavaju stavove Fonda